Małpia ospa – kto jest nosicielem? 

Małpia ospa jest wywoływana przez wirusa z rodzaju Orthopoxvirus z rodziny Poxviridae. Wirus ten został po raz pierwszy wyizolowany u laboratoryjnych makaków, stąd nazwa małpia ospa. Nosicielami małpiej ospy są przede wszystkim gryzonie. W Afryce wirusa zidentyfikowano m.in. u wiewiórek, szczurów i popielic. W 2003 r. małpia ospa pojawiła się w Stanach Zjednoczonych. Rezerwuarem dla wirusa były pieski preriowe przewożone do USA wraz z gryzoniami z Ghany. 

Małpia ospa – drogi transmisji wirusa 

Do zakażenia człowieka małpią ospą najczęściej dochodzi podczas pogryzień przez chore zwierzęta, a także poprzez kontakt z ich krwią, śliną i zmianami skórnymi. Człowiek może zarazić się także poprzez spożywanie niedopieczonego mięsa zakażonych zwierząt. Sporadycznie wirus małpiej ospy może być przenoszony z człowieka na człowieka drogą kropelkową oraz przez kontakt z płynami ustrojowymi, np. podczas stosunku seksualnego czy w trakcie porodu. Człowiek może zarazić się małpią ospą również poprzez kontakt z rzeczami, których dotykał chory (ręcznik, pościel, ubrania). 

Małpia ospa – objawy 

Okres wylęgania małpiej ospy to około 12 dni. Początek choroby jest dość gwałtowny.

Wirus ospy małpiej początkowo daje takie objawy jak: 

  • wysoka gorączka,
  • powiększenie węzłów chłonnych,
  • znaczne osłabienie,
  • silne bóle głowy.

Po około 1-3 dniach na ciele pojawia się wysypka. Może ona objąć skórę, wystąpić na owłosionej skórze głowy oraz na błonach śluzowych jamy ustnej. Wysypka najczęściej pojawia się na twarzy (95% przypadków), dłoniach i podeszwach stóp. W początkowym etapie choroby wysypka przyjmuje postać plam, następnie pojawiają się pęcherzyki. Pęcherze, gdy dojdzie do ich nadkażenia bakteryjnego, zamieniają się w krosty. Taka zmiana skórna następnie zasycha i zmienia się w strup, który z czasem sam odpada. Na skórze może pojawić się od kilku do kilkunastu tysięcy zmian. Wysypce często towarzyszą bóle głowy, mięśni i gardła oraz osłabienie organizmu. Małpia ospa może trwać 2-4 tygodnie. Często po wygojeniu się pęcherzy i krost na ciele zostają charakterystyczne blizny. 

Wirus małpiej ospy – śmiertelność 

Ryzyko śmierci z powodu zakażenia małpią ospą jest ściśle powiązane z dostępem do opieki zdrowotnej. Najwyższą śmiertelność (na poziomie 10-11%) odnotowano wśród mieszkańców Dorzecza Konga, którzy nie zostali w porę poddani leczeniu. Dla porównania zachorowanie wywołane wirusem ospy prawdziwej wiązało się ze śmiertelnością na poziomie 20-30%. 

Żaden z przypadków zakażenia ospą małpią w Europie, USA, Kanadzie czy Australii nie był śmiertelny. Według WHO śmiertelność małpiej ospy wynosi 3-6%. 

Małpia ospa – diagnostyka 

Małpią ospę można zdiagnozować po wykryciu wirusa w materiale pobranym od pacjenta. Wirusa można wykryć np. we krwi, w wydzielinie z pęcherzyków przy użyciu testu PCR.  

Małpia ospa u dzieci 

Według danych WHO, dzieci są bardziej narażone na zakażenie ospą małpią niż osoby dorosłe. Przebieg jest podobny do obrazu choroby u osób dorosłych. Małpia ospa może być mylona z innymi chorobami zakaźnymi, np. ospą wietrzną czy bostonką. Jeśli dziecko podróżowało do krajów, w których występują ogniska zachorowań małpiej ospy i ma objawy choroby niezbędna jest konsultacja z lekarzem pediatrą. 

Małpia ospa a ciąża 

Podobnie jak dzieci, kobiety ciężarne także są bardziej narażone na zachorowanie niż te niebędące w ciąży. Przebieg choroby może być u nich cięższy. Zakażenie małpią ospą jest także niebezpieczne dla płodu i zwiększa ryzyko utraty ciąży. Nie ma informacji, czy wirus przenika do mleka matki, dlatego w przypadku zakażenia specjaliści odradzają karmienie piersią.  

Małpia ospa – powikłania 

Małpia ospa może doprowadzić do powikłań, takich jak: 

  • wtórne zakażenie, 
  • posocznica, 
  • odoskrzelowe zapalenie płuc, 
  • zapalenie mózgu, 
  • infekcja rogówki (która może doprowadzić do utraty wzroku). 

Małpia ospa – leczenie 

W leczeniu małpiej ospy stosuje się leki przeciwwirusowe. Działanie na wirusa małpiej ospy wykazują takie substancje czynne jak: cidofovir, brincidofovir, tecovirimat. W Unii Europejskiej lekiem zarejestrowanym do leczenia zakażeń wirusami z rodziny Poxviridae jest tecovirimat. 

Leczenie małpiej ospy obejmuje łagodzenie objawów: 

  • zbijanie gorączki, 
  • zmniejszanie bólów głowy i mięśni, 
  • miejscowe leczenie zmian skórnych, 
  • łagodzenie świądu, 
  • zapobieganie nadkażeniom bakteryjnym.